zondag 11 april 2021

Passend én spannend: “Zenuwen dansen door mijn buik”

 

Ik heb de kwetsbare vrouw een aantal maanden geleden voor het eerst ontmoet. Ze heeft, zoals we in vaktaal noemen 'multimorbiditeit'. Kort gezegd: een hoop narigheid voor zowel patiënte als haar naasten. Long- en nierfalen, vaatproblemen en suikerziekte. Haar geheugen is aangetast waardoor ook haar gedrag verandert. De gevolgen van deze problemen zijn indrukwekkend. Ze is steeds minder de vrouw die zij was.

Sinds gisteren is ze opgenomen in ons ziekenhuis vanwege vieze zwarte wonden aan haar voet. In een korte tijd ontstaan. Ze is wisselend verward en krijgt antibiotica, pijnstilling en rustgevende medicatie. Een bloedvergiftiging dreigt. Een operatie, om haar onderbeen af te zetten is te risicovol. De kans is groot dat ze zal overlijden op de operatietafel. Haar laatste levensfase is aangebroken.

Op verzoek van haar familie vindt het gesprek plaats zonder dat de vrouw er zelf bij is. Ze is te verward. De arts geeft uitleg over de medische situatie en de slechte prognose. Als verpleegkundig specialist ben ik actief betrokken en geef ik advies. Over wensen en (on)mogelijkheden voor wat nog de toekomst is. We bespreken de angsten en zorgen van het gezin. Wensen die door de vrouw zelf in het verleden zijn geuit. We praten over kwaliteit van leven en sterven. Ik troost en breng rust. Zo ziet 'samen beslissen' eruit. We beslissen samen dat de grens van goed leven is bereikt. We maken een plan.

De dood in zicht

De familie vraagt zich bezorgd af hoe hun moeder zal reageren. Zij uit haar verdriet – door de geheugenproblemen en de verwardheid – steeds vaker in ernstige boosheid. Hoe zal zij reageren op het bericht dat de dood voor haar in zicht is?

Op weg naar de plaats des onheils praat ik met de arts over onze rolverdeling. Wie neemt het voortouw? Normaliter zou hij als hoofdbehandelaar het ronduit slechte nieuws brengen. Maar deze situatie is niet normaal. Nu is het anders. Ik ken de vrouw en haar kinderen van de vorige opname. Ik ben bekend met haar leven, zorgen, boosheid en vergeetachtigheid. Zij kent mij. De arts heeft de vrouw die ochtend voor het eerst ontmoet. Ze zal niet meer weten wie hij is. Goede zorg is passende zorg. Met oog voor de gehele context van de patiënte. We besluiten dat ik haar ga vertellen dat dit haar laatste levensfase is. Het is het meest passend. Maar wat vind ik het moeilijk. Iemand vertellen dat zij op korte termijn dood gaat.

Ik voel hoe de spanning achter mijn rug oploopt

Ik zet een kruk naast haar bed. Met een wantrouwende blik kijkt zij mij aan. Achter mij staat haar geliefde gezin. Ik neem het woord en voel hoe de spanning achter mijn rug oploopt. Het gezin houdt hun adem in. Ik neem een flinke hap lucht en verzamel moed. Zenuwen dansen door mijn buik en vinden hun weg richting mijn keel. Ik ben bang dat ze explosief zal reageren. Ik wil het graag goed doen. Voor haar en haar kinderen. Dit moment kunnen ze wellicht de rest van hun leven herinneren. Een herkansing is niet mogelijk.

Het is zichtbaar dat het nieuws bij haar binnendringt. Woest kijkt zij mij aan. Dan wendt zij haar gezicht van mij af. Een lange stilte volgt. De arts voegt zich bij me, bevestigt het nieuws. Schouder aan schouder staan we bij de vrouw. De vrouw begint te huilen. Geen boosheid. Er is rauw intens verdriet. We doen een stap terug. De troostende armen van haar kinderen volgen. Ik haal opgelucht adem.